بررسی و مقایسه مقدار آب مجازی سویا و برنج در استان مازندران

خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی و کاهش فشار بر منابع آبی موجود، مستلزم تعیین مناطق مستعد کشت بر اساس معیارهای ارزیابی مناسب می­باشد. در این پژوهش، تغییرات مکانی و زمانی آب مجازی سویا و برنج در شهرستان­های مختلف استان مازندران، بررسی و با هم مقایسه شدند. بدین منظور، داده­های اقلیمی و اطلاعات مربوط به تقویم کشت، متوسط عملکرد و سطح زیرکشت سویا و برنج، طی سال­های 1386 تا 1391 جمع­آوری شد. متوسط 5 ساله آب مصرفی برای تولید سویا و برنج به­ترتیب 6/4755 و 6/5330 مترمکعب بر هکتار بود که 25% (سویا) و 24% (برنج) آن از طریق آب سبز تامین شد. میزان خالص آب مجازی برای سویا بین 5/1 مترمکعب بر کیلوگرم (قائمشهر) تا 1/5 مترمکعب بر کیلوگرم (جویبار) و برای برنج بین 8/0 مترمکعب برکیلوگرم (عباس­آباد) تا 5/1 مترمکعب بر کیلوگرم (گلوگاه و سوادکوه) متغیر بود و میانگین 5 ساله آن در سطح استان برابر با 5/2 مترمکعب بر کیلوگرم (سویا) و 2/1 مترمکعب بر کیلوگرم (برنج) به­دست آمد. نتایج نشان داد که بهره­وری آب در کشت برنج، بهتر از کشت سویا در استان مازندران است و همچنین با افزایش راندمان آبیاری به مقدار 25 درصد، متوسط آب مجازی در سطح استان در طول سال­های مورد مطالعه در کشت سویا و برنج، به ترتیب 34 و 35 درصد کاهش می­یابد. همچنین این افزایش راندمان، شاخص بهره­وری در سطح استان را به میزان 40 درصد (برنج) و 32 درصد (سویا) افزایش می­دهد.